De eerste onweersbuien zwepen de golven op het Malawi meer wit schuimend op. De eerste regendruppels vallen. De temperatuur is rond de 32 graden en jammer genoeg blijft de vochtige klamheid ‘s nachts nog lang hangen. Maar het altijd aanwezige briesje langs het meer en de schaduw van onze bomen maakt het op FloJa zeer aangenaam vertoeven.

Ineens komt de schoonheid van de natuur met een schok bij me binnen… Het lijkt wel of ik vorig jaar helemaal niet heb opgelet, wat prachtig!!! Sinds een paar weken staat de één na de andere ‘Christmas tree’ op het FloJa terrein in bloei. Een groots bloembed van helder rode bloemen kleurt het FloJa terrein.
Zelfs de zandpaden fleuren op. En als daarnaast de bougainville haar paarse trots toont, schiet er een brok in mijn keel. Zo prachtig vind ik die uitbundigheid.

Je kijkt je ogen uit en je oren tuten van het gekwetter. Want ook de fel gele ‘Village Weaver’ valt me dit jaar veel duidelijker op. Ik zag het vogeltje geregeld de restantjes rijstvlies naast de keuken wegpikken, na het zeven van de rijst.

Maar het was me nog niet eerder opgevallen dat er wel honderden, ik overdrijf niet, hun ronde nest in onze bomen weven. Reporters van National Geografic zouden hun hart bij ons op kunnen halen, nu de natuur zich aan het klaarmaken is voor het regenseizoen.

Foto: Robert Balesta, www.oiseaux.net

Onze dagen rijgen zich in rap tempo aaneen. Zonder erg, vult de tijd zich met diverse activiteiten. We zijn helemaal een beetje ‘druk’ voor ons doen.
Want terwijl ons project op de lagere school (zie project Ngara Primary School http://ngaraprimaryschool.org/ ) met horten en stoten vordert, gaan de ontwikkelingen op FloJa zelf ook gewoon door.

Het lagere school project waar we vanuit FloJa aan werken, zit in een nieuwe fase. Waar wij tempo willen maken met de bouw van het tweede toiletgebouw en klaslokalen, lijken de dorpsbewoners minder haast te hebben. We ervaren geregeld een cultuurverschil in het prioriteren en nakomen van afspraken.
Wanneer wij keurig volgens afspraak zakken cement brengen, heeft het dorp nog geen baksteen aangeleverd. André krabt zich machteloos achter de oren en komt soms zuchtend thuis.
Hoe ga je hier mee om? Hoe kun je beweging krijgen zonder mensen te kwijt te raken. Twee weken geleden verloor hij ineens even zijn geduld. Teleurgesteld en gefrustreerd, omdat er steeds nieuwe excuses klonken waarom niet datgene gebeurd wat wel was afgesproken.

De volgende dag komen dan tot onze verbazing ineens alle dorpshoofden het FloJa terrein oplopen voor een vergadering. In alle oprechtheid en op traditionele wijze bieden ze met veel egard, excuses aan en beloven beterschap….. Het lastige is alleen dat ze zelf vaak ook niet weten waar ze moeten beginnen.

Al onze westerse management ervaring en kennis rond veranderingsprocessen lijken hier soms onbruikbaar en we zien enkel dat ‘ gras niet groeit als je eraan trekt’ Maar hoe gaan we dit dan wél doen?

Wij geloven nog steeds dat zolang we blijven praten, luisteren en samen flexibel naar oplossingen zoeken we een echt duurzaam resultaat neer kunnen zetten. Alleen dàn hebben we dorpsbewoners die zich betrokken én verantwoordelijk voelen voor HUN school. Dan kunnen wij het loslaten en met een gerust overdragen.

Dus hebben we een hulpbron ingeschakeld. Via onze vriend Eston Bongolo zijn we in contact gekomen met FACE (Forum for Advocacy and Community Empowerment).
Zij kennen de cultuur en taal, zij ‘herkennen’ de hobbels in dit soort processen.
Zij hebben de kennis en tools, zij zijn één met dit land, maar begrijpen ook ‘onze’ kant. En bij andere projecten is gebleken dat ze in staat om een vorm van eigenaarschap te creëren.
Direct al was het kennismakingsgesprek met één van de projectleiders inspirerend. Hij en Eston gaven blijk van een heldere visie die aansluit bij onze eigen kijk op de zaken.
Voor half december staan er 2 studie- en discussie dagen met alle betrokkenen gepland die, naar we verwachten een kentering zullen brengen in dit moeilijke en zeer leerzame proces.

Gelukkig hebben we ook een iets meer energie gevend FloJa ‘Tablet project’ .
Dankzij 2 Nederlandse sponsors hebben we op FloJa 5 tablets. Deze tablets zijn door Andre ingericht met de leerapplicaties van VSO. De organisatie waar Andre een paar maanden geleden vrijwilliger was. Deze leerapplicatie wordt gebruikt door een aantal lagere scholen in Malawi.
Half november zijn we op FloJa zelf begonnen. We starten met de kinderen die afgelopen jaar naar de lagere school zijn uitgestroomd en iedere middag bij ons terugkomen voor bijscholing. We trainen ze in groepjes van vijf, 2x per week met deze app. Het ondersteunt het normale lesprogramma en zo raken de kinderen gewend aan nieuwe technologieën die ook in Malawi steeds sneller hun intrede doen.

Wanneer we samen met de kinderen en onze docenten gewend zijn aan deze methodiek, is uitbreiding een optie. De vorm en inhoud moeten we later bepalen, stap voor stap, maar de mogelijkheden van digitaal, ondersteunend leren zijn natuurlijk eindeloos.
De gretigheid waarmee Duke (leraar) en Casius (vrijwilliger en les assistent) zich hierin vastbijten werkt aanstekelijk. De kinderen vinden de programma’s fantastisch en zijn alleen maar blij dat ze nog vaker met de computer/tablet mogen werken.

November is naast begin van de regentijd ook Mango tijd. Het komt langzaam op gang, maar als het eenmaal zover is zie je overal langs de weg mensen die de zalig zoete vrucht met het zacht oranje sappige vruchtvlees verkopen. Het water loopt je in de mond en ze zijn zoveel smaakvoller dan die wij kennen uit de Europese supermarkt. Gelukkig hoeven wij ze zelf niet te kopen want op FloJa staan zelfs meerdere mango bomen.

Als we even niet opletten staan de kinderen met stokken in onze tuin de mango’s uit de boom te tikken. We moeten daar enerzijds om glimlachen, want wie herinnert zich niet zijn eigen jeugd. Stiekem bessen, bramen of aardbeien plukken. Daar zijn het kinderen voor. Anderzijds willen we de kinderen toch ook iets bijbrengen. Dat dit fruit van de school is en wanneer zij dit ongevraagd meenemen wij dat als een soort ‘pikken’ zien.

Achter op onze auto heeft Jan ooit de sticker geplakt: No Food For Lazy People. Wat maar zoveel wil zeggen, dat voor niets de zon opgaat en stelen of simpelweg je hand ophouden je niet ver zal brengen. Wij zijn grootgebracht met het gedachtegoed dat je hoort te werken voor je geld.
Deze uitspraak wordt vaak smalend lachend door omstanders herhaalt, maar de boodschap komt wel degelijk over.

Sinds kort plukken onze 2 tuinmannen, Brown en Anwell, de mango vruchten vroegtijdig uit de boom. We bewaren ze in een grote bak en laten ze nog een paar dagen doorrijpen. Op het juiste moment gaan we van klas tot klas om ze uit te delen.
Of zoals afgelopen weekend vraag ik de kinderen het terrein af te zoeken naar vuil, papier en plastic. Ze mogen de volle emmer terugbrengen. En nadat we die vervolgens legen in de afvalbakken die op het terrein staan, belonen we ze met mango’s. Een win-win noemen we dat.
Het grappige is dat de allerkleinste kinderen nu papiertjes en lolly stokjes naar mij toe komen brengen, alles in de hoop een mango te ‘verdienen’.

Ik geloof dat we wel mogen zeggen dat FloJa voor de omgeving een voorbeeld is als het gaat om hygiëne en het schoonhouden van de omgeving. Kinderen en volwassenen wassen hun handen met zeep.
Eén keer per maand schonen we het strand voor ons terrein op. Overal staan vuilnisbakken en samen met de leraren hebben de kinderen iedere week een ‘opruim’ moment waar vuil rondom de school wordt verzamelt.
Want wat er in Nederland tijdens onze opvoeding bijna ‘ingeramd’ is, lijkt in Malawi nog niet zo helder doorgedrongen. Dat het schoonhouden van jezelf en je omgeving essentieel is om akelige ziektes zoals Cholera te voorkomen.
Overal in het dorp, langs de weg, langs het strand en nog veel meer rond de markt ligt de grond bezaaid met blauwe plastic zakjes, papier, kapotte kleding en andere zwerfvuil. Vanuit busjes of waar dan ook gooit iedereen zijn vuil gewoon op straat.

Samen met de kleine kliniek (voor kinderen < 5 jaar) aan de overzijde van de weg bij FloJa, zijn we begonnen met een actie ‘Houdt Ngara Schoon’. Een mooi samenwerkingsinitiatief genaamd ‘Sanitation Day’.
Deelnemende partijen zijn het hoofd van de kliniek, mijnheer Chilanga, alle dorpshoofden, de schoolhoofden, de markt coördinatoren en FloJa. De eerlijkheid gebiedt dat de Zwitserse vrijwilliger Tim, die aan de kliniek is verbonden en mijnheer Chilanga de volledige coördinatie van dit initiatief hebben. Wij vanuit FloJa tonen alleen ons gezicht op bijeenkomsten, steken onze witte handjes uit de mouwen en juichen het initiatief van harte toe.

Het dorpshoofd, Mister Kabwenga, heeft zelfs onlangs zijn eigen tuin flink onder handen genomen. Hij spreekt zijn buren er op aan dat ze een emmer gebruiken voor hun afval in plaats van het op de grond te gooien en dat is echt al een enorme stap. Hoe vanzelfsprekend dit voor ons is, zo onwennig nog voor de gemiddelde Malawiër.
Maar iedere 8e van elke maand trekt er een groep van ongeveer 35 mensen op uit om bepaalde gebieden op te schonen. Met dit initiatief is het de bedoeling dat er centrale vuilverzamelplaatsen komen en publieke vuilnisbakken komen. Bedoeld als bewustwording en het aanleren van ander gedrag.
Het initiatief is nog heel pril, maar de ambitie is prijzenswaardig. De jonge Tim is enthousiast en lijkt de boel in beweging te krijgen. Stukje bij beetje en met een lange lange adem, komt er een steeds groter gebied wat schoner wordt.

Dat hier de ontwikkelingen niet stil staan blijkt ook maar weer uit onderstaand voorbeeld. In 2015 hebben Floor en Jan hebben onze assistent manager Collet in 2015 een prachtige gelegenheid geboden om zijn rijbewijs te halen. Daarvoor moest Collet een paar weken logeren in Mzuzu.
Maar met alleen het papiertje kom je niet ver. Het echte auto rijden leer je pas nà je examen. Tijdens onze maanden in Malawi gunden wij Collet die rij ervaring. Hij mocht, samen met Andre in onze auto stukjes rijden.
Jan had ons nog zo gewaarschuwd, maar soms moet je je eigen lessen leren. Al bij de eerste minuut, na het verlaten van onze parkeerplaats, geeft Collet vol gas en rijdt zonder enig ruimtelijk inzicht in volle vaart tegen het betonnen muurtje van het kippenhok op. Het uitbuigen van onze voorbumper bij een plaatselijke beunhaas, is weer een ander spectaculair verhaal, maar je kunt misschien wel begrijpen dat wij een wijze les rijker waren.
Toch hebben we met steeds kleine stukjes onder begeleiding rijden, van eerst rechtuit op rustige stukken tot uiteindelijk de moeilijkere stukken in een drukke stad, Collet kunnen bekwamen in zijn rijvaardigheid.
En nu, bijna 2 jaar later staat Collets eigen auto op ons terrein! Hij gebruikt zijn autootje als taxi. Een bevriende chauffeur rijdt in Collets auto, mensen van hot naar her en deelt met hem de inkomsten. En dus heeft hij nu naast inkomsten uit zijn mini vervoersbedrijf, ook een vervoersmiddel om zijn voorraad suiker, mais en zeep in te kopen, voor zijn in augustus geopende Shop. Collet gaat goed en hij straalt.

Met zijn eigen spaarcenten (en geloof me, sparen is ook best een dingetje in Malawi ☺) heeft hij eindelijk zijn droom werkelijkheid zien worden. Glimmend van trots en een grijns die te groot is voor zijn smalle gezicht.
Dus slowly slowly, of zoals ze hier zeggen: ‘Pachoko Pachoko’. Zo kan het gaan………en hoe mooi is dat ?!