Sinds 3 weken staan we op eigen benen en hebben we in speciale gevallen via WhatsApp contact met Floor en Jan in Nederland.

Die 3 weken voelen veel langer en de tijd vliegt. Het is fijn om een eigen koers uit te kunnen zetten. Met de overdracht in onze achterzak is het nu vooral ‘hands on’ en zelf uitvinden.

Misschien ken je ze wel, die mensen die vooral leren door te doen. Ik ben zo iemand. Wanneer ik een nieuw apparaat in huis heb, draai ik aan knoppen en probeer eerst van alles uit. De bijgesloten gebruiksaanwijzing blijft bij mij meestal onaangetast in de doos. André en ik lijken daarin op elkaar en je kunt je dus misschien voorstellen dat het bijzonder prettig werkt nu we zelf aan het roer staan. En misschien nog wel belangrijker…we leren daarmee ook gelijk wat wel of niet werkt.

Het eerste leermoment diende zich al snel aan…ai een zieke kip. Eerder al liet ik weten dat onze agrarische kennis vooral van de kinderboerderij en internet komt. En aangezien internet hier bijzonder.. bijzoooooonder !!! traag is, kon ik deze vertrouwde hulpbron niet aanboren.

Op basis van intuïtie hebben we de kip in een apart hok gezet. Al binnen 4 dagen vonden we haar dood in het hok. Nou kan het dat haar een kort leven beschoren was, maar toen na 2 dagen kip 2 ook dood werd aangetroffen gingen er bij mij alarmbellen rinkelen.

Waar we de dagen ervoor nog dom en onvoldoende alert waren op kruisbesmetting, besloten we nu het hok en de voederbakken grondig te reinigen en de surveillance te verhogen naar 3x daags. Gelukkig hebben we antibiotica op voorraad en in de hoop dat dát zou helpen, werden er medicijnen 5 dagen lang met het drinkwater vermengd Voor de kenners onder jullie, via het trage internet ontdekte ik dat de symptomen wel erg leken op Coccidiose.

Nog geen twee dagen later liet nummer 3 het leven.

Een dierenarts is in dit land een uitzonderlijke luxe en nu wil het geluk dat wij met Eston (Malawiaanse vriend van Floor en Jan) die luxe min of meer bij de hand hebben. Eston onderzocht in zijn rol als dierenarts de 37 gevederde ‘dames’ maar kon geen enkele aanwijzing van een ziekte vinden. Uit voorzorg hebben we toch de hele groep verplaatst naar een ander hok, wat inmiddels grondig (chemisch) gedesinfecteerd en gereinigd was omdat we rekening hielden met de aanwezigheid van teken of bloedluis.

En dan maar duimen…maar helaas is vandaag een vierde kip ziek en zwak in het hok gevonden…

Ondanks het trieste van de situatie rond de kippen, ontstaat bij mij juist een ontembare drang om te achterhalen wat hier aan de hand is en deze desastreuze cirkel te doorbreken. Samen met onze tuinmannen bedenken we een oplossing en schrapen we informatie bij elkaar. Zo ontstaat er nieuwe inspiratie om nieuwe, veiliger (besmettingsgevaar vrije) voederbakken te maken.

Helaas is dit kippenverhaal slechts een peulenschil in verhouding tot de situatie waar het land zich in bevindt.

Onlangs heeft de regering de noodtoestand afgekondigd in Malawi, wegens de ernstigste voedseltekorten sinds 100 jaar (zie ook https://decorrespondent.nl/4344/Malawi-roept-de-noodtoestand-uit-een-halfjaar-te-laat/964187128872-966935a4)

Vooralsnog merken we er hier op de Foundation gelukkig weinig van. Het bericht gaat dat zich vooral in het Zuiden van Malawi een zeer ernstige hongersnood voor doet. Bij ons in het Noorden kunnen we hopelijk nog een beetje terugvallen op de Cassave oogst (die naar verwachting ook minimaal zal worden). Maar we weten al dat de maïsoogst ook bij ons in het Noorden hopeloos is. Dus wanneer wij ergens juni/juli mais gaan inkopen zullen de prijzen waarschijnlijk de pan uitstijgen.

Gelukkig, dankzij de steun van jullie in Nederland, hebben wij als Foundation wél méér mogelijkheden en middelen om honger bij onze kinderen en personeel enigszins te beperken.

Eind februari kwamen een aantal kinderen voor de middaglessen (bijscholing voor de primary school) opeens niet meer opdagen. Edmond (onze manager) is bij de kinderen thuis langsgegaan om de oorzaak te onderzoeken. Tot onze grote schrik hadden de kinderen simpelweg door honger, de kracht niet meer en konden ze de concentratie om middaglessen te volgen niet meer opbrengen.

Om dit te doorbreken is besloten om de middaggroep bij te voeden. Zo komen ze nu naar de Foundation, eten hun buikje vol en kunnen weer met energie en volle aandacht bij de les zijn. Eind mei, na de cassave oogst, bepalen we hoe de situatie is en of de extra maaltijden gecontinueerd moeten worden.

Het één is nog niet opgelost of het ander dient zich aan. Sinds een paar weken hebben we te maken met een Cholera uitbraak. In Ngara en het naastgelegen dorp zijn al 7 gevallen gemeld en inmiddels 4 daarvan zijn overleden.

Mijn gedachten flitsen terug naar mijn tijd in Haïti (2010). Waar vlak na de aardbeving, modderstromen, orkanen en ook een Cholera epidemie uitbrak. Ik ben als (ex)verpleegkundige naar één van de vele cholera kampen geweest en wat ik zag was meer dan afschuwelijk. Ik ben echt wel wat gewend maar de beelden van doodzieke uitgedroogde mannen vrouwen én kindjes, staan nog steeds haarscherp op mijn netvlies.

Op de Foundation hebben we een hotline met het hoofd van de lokale gezondheidsdienst en op zijn advies hebben we extra voorzorgsmaatregelen genomen. We kopen alleen nog super verse vis, welke direct uit het meer komt. En wanneer er geen vis voor handen is, komt er soja op ons menu. Men eet hier graag een gedroogd visje (usipa) maar juist door het drogingsproces is het een risicovolle bron van besmetting.

Heel even mochten we geen groente meer aan onze maaltijden toevoegen. Maar gelukkig beoordeelde de gezondheidsdienst dat onze Foundation zeer hygiënisch en zorgvuldig de maaltijden bereidt en kwam voor ons deze maatregel te vervallen.

Het alternatief zou anders blikgroente worden, maar voor 86 kinderen en 15 personeelsleden is dit echt een enorme kostenpost.

Uit voorzorg hebben we toch ook het drinkwater (wat uit ons eigen bron komt, dus in principe veilig) gebotteld en iedere fles voor de zekerheid behandeld met Chloride tabletten. Drinken mag alleen nog uit deze flessen. Al onze kinderen gaan onder begeleiding naar het toilet en toiletten worden door de docent direct schoongemaakt. En dan is het natuurlijk belangrijk om frequent handjes te wassen…..

De kinderen zijn zichtbaar onder de indruk van al deze nieuwe regeltjes en staan ademloos te luisteren als onze docent Samuel hen op het voetbalveld toespreekt en uitlegt waarom dit allemaal zo belangrijk is. Even heerst er een terneergeslagen stemming i.p.v. het uitgelaten schaterlachen wat we zo graag horen.

Des te akeliger was het daarom, om gisteren te vernemen dat een school even verderop, maar liefst 8 besmette kinderen naar het ziekenhuis heeft moeten sturen. De schrik zit er nu bij ons écht goed in.

Wat wij hier op school aan maatregelen treffen valt voor een groot deel door ons te sturen en te controleren, maar als de kinderen naar huis gaan weten we natuurlijk niet wat er thuis of zelfs al onderweg naar huis gebeurd.

De vermoedelijke oorzaak van de besmette gevallen op de school hiernaast, is dat mogelijk één kind geïnfecteerd is en daarmee de anderen heeft aangestoken…

Dat moeten wij te allen tijde voorkomen!

Met bloedend hart hebben we (ook weer na rijp beraad met het hoofd gezondheidsdienst) dan toch besloten de school voor bepaalde tijd te sluiten. In navolging daarvan zijn ook de Primairy en Secondairy gesloten.

Het liefst had ik al onze kleintjes op een matje in de klas gehouden en gewacht tot deze catastrofe voorbij was. In de overtuiging dat ze bij ons veiliger zijn, een betere hygiëne krijgen en minder risico lopen dan in de huisjes waar ze wonen.

Maar helaas kan dat niet. We zijn een school, een dagopvang en de verantwoordelijkheid ligt bij de ouders en verzorgers….

Ik voel me een sentimentele muts, die echt wel weet dat we het enige juiste besluit hebben genomen, maar het valt me zwaar me neer te leggen bij deze zorgelijke situatie.

Voor de mensen die zich afvragen welk risico Andre en ik lopen, is het goed om te weten dat de bacterie vooral mensen met een zeer zwakke gezondheid treft. En mochten we de ziekte oplopen dan hebben we middelen in huis zoals ORS. Volgens Tropenarts Anneke (NL arts in Mzuzu die we hebben geraadpleegd) hoeven wij ons dus weinig zorgen te maken.

Dat doen we dus ook niet, maar handelen vooral heel pragmatisch, naar wat vandaag nodig is.

Om nog een kleine laatste duit in het ‘tegenspoed’ zakje te doen hebben we deze week onze eerste begrafenis meegemaakt. Mozes, de broer van onze dag-waker Henry, is overleden. Voor de familie een tragedie, voor André en mij een uitgelezen kans om een voor Malawianen zéér belangrijke ceremonie bij te wonen.

Floor en Jan hadden ons voorbereid dat het veel tijd in beslag kon nemen (die wij Nederlandse bezige bijen onszelf meestal niet gunnen…)

Het was echt een bijzondere belevenis. Met respect voor de overledene en zijn familie is dit een ceremonie die indruk heeft gemaakt op Andre en mij. Het hele dorp was aanwezig! Wel 300 mannen, vrouwen en kinderen. De village chief eist eigenlijk dat dorpsbewoners elkaar steunen vanaf het moment van overlijden en daarom zijn er ieder moment, veel mensen bij de familie. De hele nacht wordt er gezongen en gerouwd. Iedereen blijft op en betuigd zijn medeleven.

Als je goed kijkt is een ceremonie als deze, bijzonder goed georganiseerd. Iedereen zit op de grond, soms op een zeiltje of een enkeling zit op een houten bankje. Iedereen heeft én kent, zonder twijfel zijn eigen rol. De jonge mannen delven het graf. In het Noorden van Malawi is dit niet op een begraafplaats maar gebeurd dit gewoon in de achtertuin. De oudere mannen zitten bij elkaar, praten, delen hun verhalen zonder zichtbare emotie en houden theatraal gebarende uitgebreide speeches over de overledene.

De vrouwen zitten in een andere groep en houden afstand tot de mannen. Sommigen bereiden alvast de maaltijd en de rest luistert naar de mannen onderwijl de expressief rouwende (vrouwelijke) nabestaanden respectvol troostend. Hun rol is het letterlijk ondersteunen van elkaar wanneer het even te veel wordt. Dan lopen ze met de armen om elkaar heen, onder luid gejammer weg. Andere vrouwen ontfermen zich weer over de kinderen. Ze dragen de kleintjes in een draagdoek bij zich en zodra er gevoed moet worden ontbloten ze onverstoorbaar en geheel zoals moeder natuur het bedoeld heeft, hun borst.

Intussen gaat de ceremonie door. Alle geloofsgenoten van de dorpskerk (ongeveer 80% van Malawi is christelijk) zijn allemaal vanaf het moment van overlijden aanwezig en het koor zingt en wiegt op de muziek van hun troostliederen. En zo klinkt het prachtige Afrikaanse ritme onder begeleiding van getrommel, de hele nacht door.

[wpdevart_youtube]R8jwxU6353U[/wpdevart_youtube]

De ceremonie kan per regio iets verschillen, maar in deze omgeving is het gebruikelijk om de familie een geldbedrag, en als je het kunt missen, een klein geschenk aan te bieden. Wij namen 5000 Kwacha (± € 7,50) en 50 kg mais (± € 6,50 ) mee. Alle donaties worden geregistreerd en alleen de namen van de grootste donateurs worden openlijk mét het bedrag genoemd. Omdat het onze eerste begrafenis was, hadden wij ons instructies laten influisteren door onze manager Edmond. Voor ons Nederlanders zijn dit soort rituelen misschien wat ongemakkelijk, maar voor deze mensen is het een eer en vooral sociaal. Vooral omdat de kosten van een begrafenis extreem hoog zijn en met deze donaties hoeft de familie zich niet al te diep in de schulden te steken. Zeker wanneer je weet dat de meeste dorpelingen blijven mee eten….

Van wat de priester precies vertelde begrepen wij weinig. Echter de menigte hing aan zijn lippen, zo beeldend en expressief als hij vertelde. Zowel mannen als vrouwen humden bevestigend en massaal beantwoordden ze zijn vragen, we hoefden ons geen moment te vervelen.

Na de preek stond iedereen op. Het koor begaf zich al zingend en heupwiegend naar het huis waar de overledene opgebaard stond. Opnieuw klonk er luid gejammer. De overige gasten (mannen en vrouwen vormden nog steeds met hun eigen sekse genoten een steungroep) liepen langzaam naar het open graf. Iedereen nam opnieuw plaats op de grond, in afwachting van wat verder zou gebeuren.

Vanaf het huis liep de priester, een groot kruis omhoog houdend in rap tempo, samen met het nog steeds zingende en swingende koor naar het graf. Gevolgd door dragers met de kist en de groep nabestaanden, familie en vrienden.

Langs de rand van het graf ook weer gezang.

Omdat wij op de grond zaten viel er weinig meer te zien. Maar met enige fantasie kun je je hier wel een voorstelling van maken.

Henry toonde zich dankbaar dat wij er waren en hoewel de zit van ruim 5,5 uur duidelijk voelbaar was in onze stram geworden botten, waren we blij dat we dit mochten meemaken.

Het was heel bijzonder om te zien hoe respectvol de gemeenschap elkaar steunt en tot het moment van begraven, ook allemaal aanwezig blijft. Zó veel meer sámen optrekken als wat wij in het westen gewend zijn. Meer met elkaar delen wat het leven brengt.

In goede én slechte tijden…..