De regentijd is begonnen….eindelijk! Hier is dat een tijd met veel wind, ‘koelere’ (26 ⁰C ) temperaturen, heftige donder- en bliksem en soms hoosbuien. Het lijkt in het geheel niet op het weer in Nederland, waar het dagen achtereen kan miezeren en motteren en somber blijft. De buien komen en gaan, de wolken waaien over en de zon laat zich weer even zien. Bui naar bui, de ene wat langer dan de ander. De ene met dikkere druppels dan de ander.

Het zou fijn zijn als het aanhoudt, want de mais in Malawi is ondertussen gepland. Maar mais heeft veel water nodig. Ook gedurende het laatste deel van het groeiproces; als de bloesem komt en de vrucht moet rijpen. Blijft het water uit dan komt er geen vrucht. Dan staat er een aren zonder vrucht en is de oogst mislukt. We duimen dus hard op langdurige regen…..

Ik zit ondanks de druppels op onze veranda. Onder een afdakje dat dan weer wel. In de schommelstoel. Laptop op schoot en pianomuziek van Ludo Enaudi klinkt melodieus en enigszins melancholisch in mijn oortjes. Met dank aan mijn nichtje Eva die mij ooit spontaan meenam naar een prachtig Enaudi concert in het Concertgebouw in Amsterdam. Voor hen die de muziek niet kennen is zijn muziek te horen in de al even prachtige film “Intouchables”.

De muziek past bij mijn stemming, een beetje melancholisch….ik weet namelijk niet goed wat ik moet schrijven. Niet dat hier niets gebeurd, het is nog steeds iedere dag een verrassing. Maar de afgelopen 2 maanden waren lastig en het is toch eigenlijk wel tegen onze cultuur in, om openlijk over lastige zaken te schrijven. Dus wat nu?

Ik besluit maar met de billen bloot te gaan en vind dat jullie ook recht hebben op de ‘lastige momenten’ van Malawi.

Lastig vooral in de zin van onbegrip en miscommunicatie tussen twee culturen. Aannames, overtuigingen en verwachtingen van beide partijen. En hoe ik, maar ook Andre, we ons zelf tegenkomen en geconfronteerd worden met de vraag; hoe ga je hier respectvol mee om.

Ik zal een voorbeeld geven want het is voor de meesten van jullie al abstract genoeg om een beeld te vormen van het Malawi wat wij dagelijks te zien krijgen.
Eén van onze medewerkers heeft een dochtertje van 13 maanden. Het kindje blijkt licht ondervoed en op medisch advies moeten de ouders zich 1x per maand melden in het overheidsziekenhuis 6 kilometer verderop. Daar wordt het meisje regelmatig onderzocht en gemonitord. De ouders krijgen daar gratis een pak pap mee om het meisje extra bij te voeden.

Dat klinkt allemaal als een redelijk weloverwogen en een mooi beleid. Gratis pap, prachtig toch?! Echter het ziekenhuis is 6 kilometer verderop en vereist een tripje van de jonge ouders met kind in een minibus. En de minibus kost geld….en geld is er zelden. Maar het meest verbaasd zijn we, als we horen dat de betreffende medewerker wel zijn zieke moeder bezoekt in Mzuzu Hospital (200 km verderop) maar blijkbaar geen geld heeft om zijn dochter 1x per maand naar het ziekenhuis te brengen. Terwijl de reis naar Mzuzu heen en terug 7000 Kwatcha en de reis naar Nyungwe maar 600 Kwatcha kost.

De uitleg is simpel. Wat eerst komt krijgt voorrang en sociale systemen zijn van levensbelang in Malawi. Dus je investeert je geld in dat wat vandaag aandacht vraagt en je doet álles voor je omgeving. Ook als dat betekend dat je halverwege de maand naar het ziekenhuis moet voor je dochter en je daar dan op dat moment gewoon geen geld voor hebt…. Van sparen en vooruit kijken komt weinig, het sociale belang gaat altijd voor! Want als jou straks iets overkomt, kun je ook rekenen op je omgeving. Zo helpen ze elkaar altijd en houden deze denkwijze in stand. Een mooie gedachte op zich. Maar ten koste van wat?

Wanneer je eigen kind moet lijden ten koste van het sociale systeem, daar kunnen wij Nederlanders met onze pet niet bij. Dat roept op zijn minst frustratie op. Wij kennen dit sociale systeem allang niet meer. Wij zijn veel individueler en economischer gericht. Voorbeelden zoals deze staan echt prachtig en herkenbaar uitgelegd in het volgende artikel: http://www.brambeute.nl/altijd-dat-gezeur-om-geld-hoe-en-waarom-veel-afrikanen-heel-anders-omgaan-met-bezit-geld-en-vriendschappen-dan-veel-westerlingen-gewend-zijn/

Natuurlijk gaat dit voorbeeld weer niet op voor alle Malawiërs en is het niet mijn bedoeling te generaliseren. Net als dat DE Nederlander niet bestaat, kennen we ook niet iets als DE Malawiër.

Wat ik probeer duidelijk te maken is hoe verbijsterend anders situaties soms zijn. Wat ons zo onbewust is meegegeven aan normen en waarden, is hier soms zo compleet anders.
Zo hebben we aan het eind van het jaar alle contracten en salarissen voor ons personeel weer vastgesteld. Zoals het een goed werkgever betaamt houd je rekening met je budget, hoe tevreden ben je met je mensen, welke beloning is marktconform en natuurlijk neem je ook de inflatiecorrectie mee. In alle redelijkheid en zorgvuldigheid hebben Andre en ik de nieuwe bedragen vastgesteld en waren met de uitkomst zeer content. In de overtuiging dat iedereen blij zou zijn met ongeveer 20% salarisverhoging (wat voor het grootste deel de inflatie correctie bevat), een nieuw T-shirt en levende kip.

Maar tot onze verwarring kwam zeker de helft van ons personeel één voor één onderhandelen over het salaris. Met werkelijk alles wat ze in de strijd konden gooien, ontstonden pittige gesprekken. Hadden we wel rekening gehouden met de bizarre omstandigheden waarin ze leven; dat het leven toch zo oneerlijk is. Er was boosheid, teleurstelling en een gevoel van onrechtvaardigheid….

Andre en ik werden totaal op het verkeerde been gezet. Is dit een spel? Een truc? Waait dit over? Doen we ze tekort? Hebben we het verkeerd gedaan? We bewogen tussen steeds ‘ben ik nu een arrogante zakelijke blanke’ en ‘houd ik voldoende rekening met de Malawische cultuur’ in. Wij ervoeren het deze eerste keer als een duivels dilemma.

Gelukkig hebben we altijd nog de hulplijn via de whatsapp met Floor en Jan. Zij vertelden dat ook zij ieder jaar deze ‘onderhandelingstechnieken’ ondervonden. En belicht vanuit de positie van onze medewerkers begrijp ik het ook wel weer een beetje. Ze hebben ook werkelijk NIETS!! Een klein fragiel stenen huisje, met dakplaten zonder meubels en zonder elektriciteit. Ze koken op een houtvuurtje in 2 potten en ze wassen zich vanuit emmers water, waarmee ze iedere dag naar een waterpomp moeten lopen.

Op die momenten wordt ons ‘schuldgevoel’ toch aangesproken en zijn we in de war. Wij kunnen die situatie niet oplossen. Malawi is een arm land en dat kunnen wij niet veranderen. We kunnen wel stapje voor stapje kleine situaties iets beter maken. Daar geloven we in. Daarom geven we 15 mensen een salaris en hun gezin een toekomst. Daarom geven we 6 vrijwilligers een maandelijkse toelage, zeep, suiker en zout. Daarom geven we 85 kinderen onderwijs zodat ze spelenderwijs leren hoe het er in het leven aan toe gaat. Daarom geven we de werknemers én de kinderen 2 gezonde maaltijden per dag.

Afgelopen week verhuisde ik een medewerker. Naast “begrafenisondernemer”, garage en taxibedrijf zijn we nu ook al erkend verhuizer (zie ander blogs). In Nederland gaat ‘verhuizen’ vaak gepaard met een vorm van afscheid nemen. Het onthechten van een omgeving waar je je Thuis hebt gevoeld. Je buren, het huis, je tuin, het ritje van school of je werk.

In deze verhuissituatie was dat totaal niet het geval. Deze medewerker hoorde ’s middags dat er een huis vrij kwam en besloot per direct dat hij er de volgende dag in ging wonen. Gezien de hoeveelheid spullen en zijn interieur was dat geen enkel punt. Zijn bezit bestaat uit niet meer dan 2 balen linnengoed, twee kookpotten, een slaapmat, een kip en een kinderbadje en een houten rek wat dienst doet als bed. En dan gaat het hier om een jong gezin met 3 kinderen! Maar ook de totale desinteresse ten aanzien van het huis en de buren. Nadat ik zijn spullen in de auto had geladen, keek hij zelfs niet 1 keer om…de deur van het huis bleef open staan en de buren gingen door met waar ze mee bezig waren. Waar ik nog heel meelevend dacht te roepen; ‘bye – bye house, thank you for the good years’ … Zat de beste man me verbaasd aan te kijken.

De maand november en december kenmerkten zich met dit soort voorbeelden.

Begrijpen jullie nu een beetje mijn melancholie…. hahaha, ik zit hier gewoon en public te vissen naar wat medeleven. Wat natuurlijk weer onzinnig is en de verhoudingen niet juist weergeeft. Want we zien dagelijks ook zulke mooie dingen.

Neem nou de kerst- en nieuwjaarsviering. Deze beide feestdagen worden over het algemeen in alle rust en met de kerkgemeenschap gevierd. Samen zijn, zingen en bidden met mensen om je heen. Geen kerstversieringen, kerstbomen en gesleep met kerstinkopen. Heel bescheiden zal er rijst als feestmaal geserveerd worden, waar er normaal Nsima (maispuree) gegeten wordt. Als de financiën het toelaten komt er een stukje kip, rund of geitenvlees op tafel. Maar daarmee is het wel zo’n beetje klaar.
En de Malawiër met iets meer financiële armslag gaat naar een bar aan het strand. Nu wil het geluk dat wij direct aan het Malawimeer wonen en vrij zicht hebben op het strand waar zich een soort ‘meidenmarkt’ plaatsvond.

De Noord-Hollanders onder jullie zullen vast de ‘meidenmarkt in Schoorl’ kennen. Daar waar jonge mannen en vrouwen ieder jaar op 2e pinksterdag naar de Klimduin in Schoorl gaan. Waar het gaat om zien en gezien worden, paraderen en pronken. Flirten en fladderen, misschien hier en daar een beetje vrijen en alles in de hoop een fijne partner te scoren.

Dit tafereel herhaalde zich op nieuwjaarsdag. Malawi viert de oudejaarsnacht zoals wij die in Nederland kennen eigenlijk niet. De meesten gaan op de gewone tijd, zo vlak na zonsondergang naar bed en wachten middernacht niet af. Bij hen ligt de aandacht op nieuwjaarsdag. En ook nu verplaatsten velen zich naar het strand en ontvouwde zich voor onze ogen opnieuw een ‘meidenmarkt’.

Oudjaarsavond vierden wij zelf bij onze Nederlandse vrienden Ed en Carmen. Ed en Carmen hebben een mooie lodge (Chitimba Camp) in een plaatsje een klein uurtje hier vandaan. Samen met 4 Engelse gasten hebben we spelletjes gedaan (Grote Dalmoeti) en heerlijk gelachen tot de klok middernacht en het begin van 2017 inluidde. Waar dan in Nederland de kurken ploppen, blijft het in Malawi stil. Geen vuurwerk en geen champagne. Maar tegelijk ook géén miljoenen die binnen 15 minuten de lucht in gaan alsof het niets is, zonder vuurwerkslachtoffers en ook zonder agressie naar hulpverleners.
Maar voor ons waren zowel kerst als nieuwjaarsdag zeer vermakelijk. Waar het toch enigszins ingetogen Malawische publiek, zelden openlijk affectie toont naar het andere geslacht, spatte deze twee dagen de romantiek er vanaf. Erg grappig!

Een nieuw jaar met nieuwe ervaringen en uitdagingen ligt voor ons. Mooie, bijzondere en soms ook verwarrende of frustrerende momenten. Maar zoals wij het steeds zien, ook iedere dag weer een onvergetelijke, leerzame en waardevolle ervaring.

Dat heet LEVEN, zoals het overal ter wereld is. Ook in een winterwit Nederland of in het warme hart van Afrika. Met alle ups en downs en in alle facetten. Het leven in Malawi is een feest! En de slingers…ook hier hangen we die zelf op 🙂
(Marlies dank voor de inspiratie over slingers)